Erlebnisse auf dieser Seite
Vun Hand vermitteln
Wokeen de Wohl hett...
De lütte Sadist
Tweehunnert Eier in Woterglas
Danzstünn mit Folgen
Lotien un Luftloog
Hittgedränk kolt orer Coca-Cola?
In de Mangelwirtschop öberleven?
DDR - Drepen
Vun Sneewittchen to Irene Koss
PELLKANTÜFFELN bi’n Arbeitsdeenst
Kinnerlandverschicken
Entnazifizieren
Woter för Minsch un Deert
PRÜDES AMERIKO ?
As de Krieg to Enn güng „Uhri – Uhri“
Radio-verrückt ?
Kriegsenn’ - Lehre - Studium ?
Sir Winston -TV
Vun Hand vermitteln
vun Heinz Münchow
As angohende Nowuchskräfte in fernmeldetechnischen Deenst vun de Düütsche Bunnespost harr ik ok in de Telefon-Vermitteln rinsnuppert, nict nur in de Technik, sünnern ok de Arbeit vun de vun dat „Fräulein – vom – Amt“. An Anfanf vun de 50er Johr wöörn de Oortsgespräche al siet lange Tiet dörch Sölvstwohl mookt; de Feerngespräche müssen eerst bi't Fernamt" anmellt warrn. die Ortsgespräche schon seit längerer Zeit durch Selbstwahl hergestellt; die Ferngespräche müssen jedoch beim „Fernamt“ anmellt warrn.
Un so huck ik in Reeg un Glied mit de Damen un lernten ok de vorschrebenen „Redewennungen“, de mi groten Spooß möken (t. B. De Verlangte antert nich, - De Ansluss is besett ... ) För mancheen Anroper weer dat komisch, bi'n Feernamt vun en Männerstimm bedeent to warrn. Dat keem vör, dat ener vör Schreck seggt: „Oh, falsch verbunden“ un wedder opleggt. An meisten fünn ik Anrufe vun „Münzfernsprechern“. Man müss den Anroper dorto bringen, de Gebühr för en „3-Minuten-Gespräch“ in vörrut to betohlen. To Kuntrull vun dat Betohlen weern in de Münzen „Münzen“ sogenannte Klang-Mikrofone inbut. Man konn de insmeten Münzen nipp un nau ünnerscheden.
Un an enen Morrn harr mien Kolleeg Karl-Heinz enen Anroop vun „Münzer“! He leet den Anroper betohlen, stell de Verbinnen her - un vergeet den Vörgang. No villicht teihn - oh Schreck – mark he, dat Vergeten. No dree harr he mit de Wöör „Sprechen Sie noch?“ in de Verbinnen ringohn müßt or för wietere dree Minuten kassiern müßt! Nu wöör he vun sik sölvst schockt, dat he nur seggen kunn: Nu is ober noog!“ un hett de Verbinnen trennt.
De „Fruuns-vunde - Amts-Ära“ wöörn in de Mitt vun de 50er Johrn dörch den „Sölvstwähl-Ferndeenst“ aflöst.
Wokeen de Wohl hett...
vun Heinz Münchow
Harvst 1949. De Krieg weer 1945 to Enn’ gohn. Mit de Währungsreform 1948 geev dat nieges Geld. Man harr sik gau an de „Düütsche Mark“ gewöhnt. Düütschland weer opdeelt in veer Besatzunszonen. De (weitgehend noch unbekannten) „Spielregeln" de Demokratie forder to Stimmafgoov bi de Börgerschaftswohlen. Dat geev mehrere politische Parteien - för welkeen schull man sik insetten? De Parteien loden to Wahlveranstalten in. An all Strotenecken stünn Wohlplokote. Dat Plokot vun een Potei vüll mi besünners op.":
R S F. „Wir werden zwischen Dollar und Rubel zerrieben! Wählt R S F, die RADIKAL SOZIALE FREIHEITSPARTEI !“
Ik föhr morrns mit den Bus in de Stadt to Arbeit. Mien Fründ Heinz föhr ok jüst mit. „Nu, an Sünndag is Wohl! Weetst du al, wat för een Partei du wählst?“ Nee! Wat wählt man denn?" An de nächst Bushaltestell füll uns dat Plokot vun de RSF op. Schull man de wählen?
An Moondagnomeddag kunn man in Obendblatt al de Wohlergevnisse lesen.
Wahlbezirk X
RSF: 2 Stimmen!
Aus Wikipedia:
Am 16. Oktober 1949 fand die 2. Bürgerschaftswahl der Nachkriegszeit in Hamburg statt. Die Radikal-Soziale Freiheitspartei (RSF) erhielt mit 2,0% der gültigen Stimmen einen Sitz, da es noch keine Fünf-Prozent-Klausel gab.
De lütte Sadist
Een Dag in mien Kindheit
vun Heinz Münchow 02.07.2004
Dat is schehn so üm un bi 1920 bet Anfang 1930. Ik weer veer bit fief Johr olt. Mien Öllern wulln mol alleen verreisen un bröchen mi to mien Grootmodder.
Oma wohn in een lütt Huus mit Goorn, un ik harr in Hoff un Goorn Platz to’n Spelen. Oma harr söss Kinner grottrocken. - un tru sik sölvstverstännig to, ok ehren Enkel to betreun. Düsse Enkel hett sik enes Doogs Oma’s Leeshölp snappt, een Luup. Mit düsse Luup stell he optische Versöke an.
Ik fünn’, dat man bi Sünnenschien mit Luup un Popier vun de Bläder (Zeitunngen) Füer moken kunn, un wenn de „Brennpunkt“ op een Fleeg dreep, weer se in Nu nich mehr dor. Se weer doot!
Wenn ik nich op Oma hör, greep so op ehr anner Maßnahmen vun fröher trüch. Se packt mi an de Schullern un schüddel mi (mien Öllern heff ik dat petzt, as se mi afholen): „Oma hett mi verwackelt!“)
Bin Obendetern slög mien 'Sadismus' nochmals to. Op dat Kääsbrett leeg een Stück Kääs. Oma snitt sik een Schiev af. Ik mark, dat sik ut den Kääs een lütten Wormrtslängel. Vull Interesse verfolgt mien Ogen den Weg vun den Worm bit no Omas Mund. Ik heff nix seggt!
De Sadismus hett mi mien Leven lang nich verloten, to’n Bispeel bi mien Swiegermodder. Jeedeen schulln wi bi ehr Gröönkohl eten. De Kohl wöör mit veel Woter tobereit, so dat in Suppentöller veel Flüssigkeit vorhann weer. Un in all de Johrn heff ik wedder röhrt ik mit mien Löpel an Bodden vun den Töller, u n all Johr wedder knirscht dat - un all Johr wedder hett Swiegermodder weent, güng no butn un murmel as jeedeen Johr: Ich habe den Kohl mindestens doch siebenmal gewaschen!
Dat geev liekers all Johrn wedder Gröönkohl.
Tweehunnert Eier in Woterglas
vun Heinz Münchow
Ik koom furts op de Öberschrift to snacken. Dat schall würklich „in“ Woterglas heten. Loter mehr dorto. No wedder eenmol een öberstohne Geelsucht un no een Kurheet dat: Bi’n Ersatztruppendeel in Leipzig melln. Dor hett mi de Hauptmann mi mien Personolien vörlesen. „Stimmt dat all’ns Soldat M.?“ – „Jawoll, Herr Hauptmann." – „Gut, dann warten Sie auf dem Flur!" Wi tövten, intwüschen to fieft denn kregen wi enen "Marschbefehl" mit dat Teel RHEINBACH (bi Euskirchen, in de Eifel). Wi weern to de Waffen-SS versett.
Wir bruken en poot Doog, üm mit de Bohn an uns Teel to komen. De Bohnbedreev is jümmers wedder dörch Luftangriffe stört worrn. As wi ankemen, heet dat: „Woher kommen Sie denn? Ach, von der Luftwaffe! Man sieht´s an Ihrem Haarschnitt" (Dat harr sik so inbörgert, dat de Soldoten vun de Luftwaffe en längern Hoorsnitt harrn, as de vun de annern Waffengattungen.) „Sie gehen heute noch zum Friseur!" Un wi güngen. De Putzbüdel weer ok Soldot, un so blangenbi bedeen man sik sien Speziolkweten. Mien veer Kumpels beed ik, toeerst enen Ogenblick buten to blieven. To den Putzbüdel heff ik en poor passende Wöör seggt: „Bitte fünfmal vorne Hindenburg-Bürste, hinten völlig kahl!'' Ja, aber ... ?" „Mook' man, dat geiht in Ordnung!" – „Na ja." Un mien Veer segg ik: „Keine Fisematenten, dat is all’ns afsnackt, hool eenfach still!“' Fief Börstenhoorsnitt verloot den Salon, fief moken sik för den sülbigen Obend för den Kintopp in Sool vun düssen Oort vör.
Drepen Klock 19:55 vör den Sool. 19:58 Klock Inmarsch mit Mütz op’n Kopp, ganz no vörn bit to de eerste Reeg (de jo sünst för de Promis freeehooln wöör), Setten. Nipp un nau üm Klock acht güng dat mit de Wekenschau los. "Mütz af! „Achter uns en ludes Stöhnen, man weer blendt!
Un nu: „Das Gewehr über!" Dieses Kommando ertönte am Morgen beim Antreten zum Exerzieren. Man hatte das "Schießgewehr" bei sich, und man befolgte dieses Kommando mit erstaunlicher Präzision – bit op mi! „Treten Sie mal vor! Wer sind Sie denn?" „SS-Mann Münchow." „Und warum nehmen Sie nicht das Gewehr über?" „Weil ich diesen Gewehrgriff nicht gelernt habe." – „Woher kommen Sie? Ach ja, von der Luftwaffe! Welchen Gewehrgriff können Sie?" – „Keinen; ich kann nur das Gewehr mit dem Riemen über die Schulter hängen." Welche Schande für die gesamte Waffen-SS: Meinetwegen ist eine Waffen-SS-Einheit mit "umgehängtem Gewehr" zum Exerzieren ausgerückt! Doch Afhölp weer in Sicht. Dor hett sik glieks een Speziolist in Offiziersrang vun früh bet meddags mit mi inloten, un mi „dat Gewehr öber!" bibröcht. He geev sik grote Möhg, ik ok; ik wünsch em en Erfolgsbeleevnis. De Erfolg hett sik ober n i c h instellt. Ik heff dat nich schafft. Un so müß de Einheit wedder dat Gewehr ümhangen!
Dat weer denn keen Tiet mehr, sik mit de Gewehrgriffe to kümmern. Mit eenmol hör ik to dat Personol vun een Horch-g-Zylinder-Funkwagens. Sender, Empfänger, Antenne op’n Dack, , Stromversorgungsinrichten, all’ns dor - un natürli lacht mien Hart. Ik höl mi nich furts an de Funkgeräten fast - no korte Tiet wüss ik Bescheed. Wat mi stören dä, dat wöör intwüschen Dezembermoond 1944 worrn-, weren de depen Temperoturn in de Notur u n in Fohrtüg! Dat geev keen öör de dicht weer, sünnern nur Teltsplonen. Doch doröver notodenken, lohn sik nich. Uns Fahrtüg wöör bi der Ardennen-Offensive insett. Fohrn. Anhooln, Funken. Fohrn un funken. Männigmol ganz lang hooln un funken. Dor harr ik weeddermol een Idee. Ob wi dat henkregen, in höchstens fief Minuten Minuten den Sender, den Empfänger, ene Batterie so as ok Antennendroht ut en Fohrtüg ut - un in en Buernhuus (blangen rrn warmen Oben) intobun? Antennendroht ut’n Fenster öber den nächsten Boom? Jo, dat weer to schaffen schaffen. Jeedeen Mitfahrer harr sien Opgoov un dat klappt, jüst so bi den Wedderinbu in dat Fohrtüg. Dat weer een Protest gegen de depen Temperaturen.
Un nu koom ik op dat Woterglas to snacken. Düt Woterglas is keen Drinkglas, sünnern en farblose glibbrige Flüssigkeit. Wi steiht dat in Bertelsmann-Lexikon 1966?: „Eine wässrige, zähe, farblose Flüssigkeit, kolloide Lösungen von Natrium- oder Kaliumsilikat." To de Tiet weer dat bekannt as Konservierungsmittel för Eier. Wi versöken, mit uns Funkwogen jümmers nur op gode Strorten to föhrn. Slaglöcker muchen wi nich, denn achtern in Auto stünn een Steenkruuk, vullmit tweehunnert Eier in Woterglas! Dat weer uns Nootration - för alle Fälle.
Danzstünn mit Folgen
vun Heinz Münchow
Dat weer an Anfang vun de 1940 Johrn. De Krieg harr anfungen. De Tokunft heet „Soldot warr“, wenn de Krieg länger duer.
As Oberschöler in Stettin güng man to „Angelstein“ in de Danzstünn.
Ik weet dat noch nipp un nau: Danzstünn un Vonilleduft. Notürli müss man as „Herr“ enen Antog mit Binner dregen! De Vadder weer för sien Professchon (Beruf) ünnerwegens, Modder un ik de „Krawattenbinners“ keen Ohnen vun dat binnen. De „Obermieterin“ ut uns Huus grotes Huus kunn hölpen! Se keem rechtiedig to’n binnen u n d, se duft lieblich no Vonille. Ik nehm an, se weer oftmols bi’t Kokenbacken.
In de Danzstünn wöörn Fruunslüüd un Mannslüüd eenanner vörstellt. Wat för een Geföhl! Bangen mi seet een Reeg feinmookte Wesen, de man nu näher komen schull! Wi schulln de sogor anfoten! Mien Blick bleev forts an een swartthooriges dünnes Mäken hangen. - un kunn nich wedder wegkieken! Se heet Inge Z. as ik dat rutkregen heff.
No Öberwinnen vun de physikalischen Massenträgheit stött sik mie een Körper in Inges Richt - ober se weer nich mehr an ehrem Platz! Nee, se stünn in Achtergrund un ünnerhööl sik mit een jungen Keerl, de gauer as ik weer. Un ik? Stünn nu dumm in de Gegend rüm un forder denn Helge op, de wohl jüst nobleven weer.
Ober ik geev natürli mien Anstrengen nich op, Inge näher kennen to lernen. Vun mien „detektivischen“ Ermittlungen will ik ober keen Enzelheiten vertelln. De krönende Afsluss vun de Danzstünn weeer jümmers de „Afdanzball“. Öllern un Süstern un Bröder weern ok all komen. Ik afsolveer mien Plichtdänze mit Helge, üm mi denn op Inge-Sabine to stöten! Al bi uns eersten Danz fröög ik se: „Frollein Z. dörf ik se an tokomenden Dünnersdag üm Klock 17:10 vun de School KAV afholen?“ Ihr Mund stünn en poor Sekunn sparrangelwiet open, se form denn ober dat Woort „jo“.- un so leep mien Fründschaft mit Inge-Sabine af. Jo, dat bleev bi een Fründschaft.
Dat weer in Februormoond, as de Danzstünn to Enn güng. Ik bröch Inge no Huus un heff ehr op den Weg no Huus ok wohl mol mien Geburtsdotum seggt. ober ehr hett se mi eenfach nich verroden!
Wi drepen uns jümmers mol wedder. De Januormoond vun dat nächste Johr keem. As wi uns an Vörobend vun mien Gebortsdag in ehr Huusdöör verafscheden, keem dat spöttisch ut ehrn Mund: „Im Übrigen erlaube ich mir, morgen ebenfalls Geburtstag zu haben!“ Also dat weer de Grund vun ehr Swiegen. Se weer op den Dag nipp un nau so olt as ik!
Inge wohnt in een Pangschoon bi een Doktersche de Wittfru weer. Inges Öllern wohnen buten vun Stettin mit sleche Verbinnen to unmögliche Tieden. In düsse Pangschoon wohnen noch mehr junge Fruunslüüd. Dat dor weern, de blonne Brigitte un Sabine. Ik harr se al vör längere Tiet kennen lernt. As ih eenmol op Inge tööv, sprüng een Blonne to Döör rut un stött bi mien Ankieken. Se wull Schoohcrem köpen - un ik güng mit, wiel Inge noch nich fardig weer.
Di Kriegsbeleevnisse hebbt uns in alle Welt verdeelt. As ik een poor Johr loter in Lünborg een Fru in ehre typischen Schiebegang de Stroot röber lopen sehg, schoööt dat as een Blitz dörch mi: dat kunn nur I n g e sien! Tatsächlich. Wi kunn uns ole Danzstünn-Fründschoop wedder opleven loten un sogor mit ehren Söhn un mien Dochter ergänzen.
Un denn keem de Höhepunkt vun de Danzstünn-Folg. Mien Privotleven güng ut de Fugen. Ik vertell Inge vun mien Dörcheenanner Ehr Reakschoon? „Goh' nur mol no Hamburg in de ABC-Stroot. Da hockt een un huult.“ Ik güng un dreep Brigitte-Sabine, mien Schoohcrem-Fru!
De allerletzte Folg? Wi hebbt heirood.
Lotien un Luftloog
vun Heinz Münchow
De twete Weltkrieg „tobte“ nich nur an Oost- un Westfront, ok de „Heimotfront“ wöör mehr un mehr dorvun dropen. Besnners de Grootstadtbewohner harrn ünner de Luftangriffe to lieden. Un wenn nachts de Sirenen hulen, weer de eerste Blick to de Klock: vör 22: 00 Uhr, an annern Dag normolen Schoolünerricht - no 22:00 Uhr, loter Ünnerrichtsanfang.
De Meldungen öber de „Luftloog“ wöörn jümmers öber den Rundfunk dörchgeven. Man kunn ok nachts in den Luftschutzkeller Gruppen vun Minschen vör de Radiosn sehn.
Ok an Dag geev dat Dörchsogen öber de Luftloog. Wi weern jo in de School un kunnen de nich höörn. Se hebbt no Möglichkeiten söcht. Een „Arbeitskrink Luftloog“ wöör heemlich gründt un hett sik versammelt. Dat schull in Ünnerricht ok möglich sien de Meln aftohören!
Proven in Lotien Ünnerricht bi Perfesser Gibbe. Se hebbt em ut sien „Unruhestand“ trüchholt. He weer kortsichtig un harthörig (schwerhörig) un kunn sik bi junge Minschen, besünners bi Schöler in in Vör-Abischöler nich dörchsetten.
Wi harrn dat eerste Kist but. In Modders Köök kunn een Käässchachel (ut Pappe) „beschlagnahmt“ warrn. Radio-Budeele kunn man köpen. (Spuuln, Kondensatoren, Detektor-Kristalle, Droht, Buchsen usw...). ein Droht to’n Heizskörper (to’n as Erden) is gau ansloten. Hurra, dat funkschoneert! För den Ton verwenndt wi jümmers een halven Duppelkopphörer. Den hebbt wi in de hole Hand versteken, de Toleitung dörch den Ärmel trocken.
Wi hebbt mehr Käässchachel but. Vun Mol to Mol hebbt sik de Lotienstünn un dat Klima verbetert. Eenmol hett Perfesser Gibbe een Droht dehn. In Gegendeel to uns Befürchten meen he: „Jo, jo – dat is jümmers goot, Verbinnen mit de Heizung to hebben!“
Ob he de Pläne dörchschuut hett?
Hittgedränk kolt orer Coca-Cola?
vun Heinz Münchow 07.05.2004
Dat weer in de Tiet vun de Währungsreform 1948. Man kunn wedder leven.
Man kunn mol wedder op’n Beer in sien Stammlokol gohn. Na jo. Un wenn dat denn in dat Lokol Beer geev, kunn de Wirt nich eenfach den Beerhohn open moken. De Buddels mit Kohlensäure un den nödigen Druck to Affüllen geev dat noch nich! Ober dat geev jo kloke Wirtslüüd. Wenn al keen Kohlensäure-Druck, denn doch tominnst Luftdruck, un den kunn man mit hölp vun een Hand-Luftpump gau moken.
Un denn geev noch dat sogenannte Hittgedränk. Dat harr een dulle rode Klöör. Hitt drunken schull dat wohl den Rum-Grog orer den Wien-Grog ersetten. Doch dor weer keen Spriet in. In de warme Johrestiet wöör dat ober kolt drunken. Also "Hitgedränk kolt“.
Ut Ameriko keem de Konkurrenz: Coca-Cola. In den Kinos leep de Striepen „Rock Around The Clock“ mit Bill Haley. Ik drünk mien eerste Coca-Cola. Ober se smeck mi nich! Ee sötes Gesöff?
aus Wikipedia:
Der Film „Rock Around The Clock“ ist ein US-amerikanischer Schwarz-Weiß-Film, der in den USA am 21. März 1956 in die Kinos kam. Es ging vornehmlich um Bill Haley & His Comets und den Siegeszug des Rock & Roll.
In de Mangelwirtschop öberleven?
vun Heinz Münchow erstellt am 13.02.2006
In den letzten Weltkrieg (1939 bit 1945) Un in de Tiet dorno weer dat swoor de Fomilie däglich satt to kriegen.
Dor müss de Huusfru al „de Ogen open“ hebben, un ok „wat Besünners“ op den Disch to bringen.
Dat weer in de letzten Kriegsjohrn. Mien Modder weer jeedeen Dag ünnerwegens, üm wat to eten intoköpen.
Een geern sehenes Eten weer to’n Bispeel Brotkantüffeln, ober ut Mangel an Fett kenn se al bald keeneen mehr.
As en Wunner geev dat nu in de nächste Afteek Öl to’n broden! Miene Modder greep notürli furts to un verkünn’, dat gifft en Öberraschen ut de Köök. De Mohltiet wöör genoten un man denkt öber ole Besinnen öber de Soken vun fröher no.
De Nacht dorop weer bannig unruhig. Man drööp sik mehrmols an de Döör vun „Tante Meier“!
Ik söch an nächsten Dag de Buddel ut den Affall, in de dat Öl holt worrn is.
Wat entdeck ik dor?
NUJOLA – Abführ-Öl.
DDR - Drepen
vun Heinz Münchow
Tweemol in Johr sünd mien Fru un ik no West-Berlin föhrt üm unsen olen Onkel to besöken. Wi föhrn mit’n Auto op de Bunnesstroot öber Lauenborg to’n eersten Kuntrollpunkt op dat Rebeet (Gebiet) vun de DDR. Wi wüssen, dat dor nich nur de Utwies kontrolleert worrn, sünnern dat mitbröchte Borgeld müss de Bifohrer in de Tiet to’n Sorteern un Tellen vun den Inhalt vun uns söben nutzen. De Bedrag weer 270,- DM.
An den Kuntrullpunkt hölen wi notürli an un wöörn to „Geldkuntrull“ to’n Utstiegen opfordert. Wi hebbt uns noch jümmers goot föhlt. Nu hebbt wi uns söben Gelbüdel op den Disch leggt un hebbt uns Geld tellt: 10-20-20-10-5-5=70,- DM. Dat schulln ober 80 ,- DM sien. De Fehler müß bi dat tohooptellen passeert sien. Wi hebbt noch en poormol dörchtellt, dat hett ober nix bröcht.
Dor keem mien Fru op de Idee: Se legg all söben Geldbüdel op den Disch un kipp se ut. Nu tell se wedder: „20-10-10-10-10-5-5-5-5“= 80,-- DM! Dörch een Trick vun mien Fru kunn wi opatmen un de DDR Soldot ok.
In Tokunft ward wi de Reis dörch de DDR-Transitreisen ober beter vörbereiten.
Nomensänderung. Een anner Episood speel sik in Büro vun den sölbigen Kuntrullpunkt af. Wi föhrn wedder öber Lauenborg to’n Kuntrollpunkt. Wi harrn Utwies un Borgeld proot.
Intwüschen harrn wi niege Utwiese kregen, ok de Börger vun de DDR. Bi de Schrievwies vun Nomen un Oorten schull dat Ünnerschede geven, de Bookstoben Ü as UE in de Datenverarbeitung övernohmen. – Doran dach ik, as ik bi’t Utfüllen vun de DDR-Dörchreis-Formbläder bi den Noom Münchow opmarksom wöör, Schriev ik nu mit Rücksicht op den DDR-Computer lever MUENCHOW? Jo, ik dä dat! Un de Folg weer? „Wollen Sie einem DDR-Bürger mit Hilfe einer Namensänderung zum Hochverrat verhelfen? Nur mit veel Möhg nehm man mien Verkloorn an. („Oder glauben Sie, dass unsere Computer schlechter sind als Ihre?“) – In de lange Tiet vun mien Verhör seet mien Fru vuller Sorgen in uns Auto un wüss nich wat binnen aflöppt. Se harr al schiß, dat man mi fastsett.
No korte Tiet leet man mi denn doch lopen. Ik harr jo nix utfreten.
Vun Sneewittchen to Irene Koss
vun Heinz Münchow 19.05.2005
An Anfang vun de 1950er Johrn nehm man keen Briketts mehr mit, wenn man in’t Kino güng. Siet de Währungsreforrn 1948 weer dat Leven langsom lichter worrn. Ik arbeit in Lünborg in een Radioloden un weer mit Reparaturen beschäftigt, ober ok mit „Werbung". Wi kunn unsen Firmenwogen mit grote Lutspreker op’n Dack utrüsten, mit Mikrofon un Plattenspiler in Innern. Un so schick mi mien Boss enes Doogs op Werbefohrt dörch Lünborg.
„Lüneburger! Im Odeon-Kino läuft seit heute der Walt-Disney-Zeichentrickfilm SCHNEEWITTCHEN UND DIE SIEBEN ZWERGE. Täglich zwei Vorstellungen!"
Tüschen de Dörchsogen geev dat Filmmusik vun Schalklplatten. No ca. een Stünn – ik stünn an de Eck vun den Lünborger Marktplatz – hör ik mien Ansoog to. Un wat hör ik dor? Anstatt „Schneewittchen und die sieben Zwerge" keem ut den Lutspreker: .„Schneewittchen und die 1ieben Zwerge"! Ik denk, mien Lünborger Tohörer hebbt den 'Verspreker nich markt.
Düsse Lutsprekerwogen wöör loter för wat anners insett. Dat Kiekschapp (FERNSEHEN) weer in Komen. Swatt/Witt-TV (Fernsehen). Nur e e n Programm. Düre Fernseh-Empfänger! 36 cm Bildschirmdiagonale. De Lünborger Stadtbewohner güngen in de Geschäfte, üm sik to informeern. Ober wokeen bringt de Lüüd op’n Lann dat Kiekschapp verkloorn? I K ! Also: heff enen Philips Storenkassen inloen (der Fernseh-Empfänger sehg ut as een Vagelkäfig), dorto Antennenmateriol un Warktüüg. Un denn güng dat los.
Wo köönt wi den Hamborger Fernsehsender goot footkriegen? In Bütenhogen! Dörpsgasthuus vörhann’? Jo. den Weert frogen: Hüüt Obend Vörföhrn vun dat Feernsehn? Jo. Ruum vörhannen, lütten Sool? Jo.
Gegen Meddag eerste Werbung: „Heute Abend im Dorfkrug. Die Firma Radio - N. zeigt Ihnen das Fernsehen. Beginn 19:30 Uhr, Eintritt frei!" An Nomeddag Antennenopbu. Een lange Ledder ward ümfunkschoneert, se schall as Antennenmast gelln. Die Antenn ward anbröchtr un mit Hölp vun dat Testbild utricht. An loten Nomeddag denn de twete Werbung mit den Lutsprekerwogen. Üm 19:30 Uhr güng dat denn los. Ik harr mi een witten Kittel öbertrocken un verkloor de Lüüd al bit Rinkomen, wo dat bit Fernsehn mit Bild un Ton henhaut. Üm 20:00 Uhr kunn man de Nochrichten ankieken (wobi wi jümmers op’n Kien sien müssen, de "Knööp" för Bild- un Zeilenfang bei Programmwessel, bi’tÜmschalten Notoarbeiden). Üm 20:15 Uhr keem IRENE KOSS op den Bildschirm, un lächelnd dat Obendprogramm antoseggen. Wi weern vele Doog dor. Bi interessante Bidrääg duern de Veranstalten in Dörpsgasthoff oftmols bet no Meddernacht un mennig een Tokieker hett een Koop vun so een Kist toseggt.
Wi kunnen oftmals glieks enen Huusbesöök utmoken.
PELLKANTÜFFELN bi’n Arbeitsdeenst
vun Heinz Münchow
Dat weer in dat Johr 1943. Ik weer jüst mit de Schoolutbillen fardig. Ik schull Soldot warrn, dat weer Krieg. Ik weer een Grootstadtbewohner. Ik weer Enzelkind. Miien Öllern harrn dat bit dorhen schafft, ok in de sworen Kriegsjohrn jümmers noog to Eten un Drinken op den Disch to bringen. Dor streck de „R A D" sien Föhler no mi ut.
In Reichsarbeitsdeenstloger Strasburg in Westpreußen fünn ik mi wedder. To 20 Mann in Baracken ünnerbröcht, güng dat to’n Arbeiten mit’n Ascher (Spoten) un Schuuvkoor an de Weichsel.
Mehrden in Loger stünn de Wirtschafts Barack. Dor dreep man sik to’n Eten. „Wi“, twintig Mann, seten an e e n Disch. De Kökendeenst bröch dat Eten: Pellkantüffel, Gemüse un Fleiech. De Kantüffeln musste sik jeedeen sölvst pelln. Ik lang in de Kantüffelschöddel un nehm mi een Kantüffel. Dat 'Pelln' harr ik al to Huus lernt. Op dat Tempo keem dat jo to Huus nich an, wohl ober, op de de Reinlichkeit. As ik nu mien eerste Kantüffel pellt harr, greep ik no de Schöddel ...... oh Schreck, se weerr leer! De anneren weern wohl wat gauer!
Un de Morol vun de Geschicht' ? Ik heff gau lernt: Man kann Pellkantüffeln ok unpellt eten!
Kinnerlandverschicken
vun H. Münchow 22.04.2004
damals In den Kriegsjahren 1939 bis 1945 gab es die sog. KLV - "Kinderlandverschickung". Schulkinder von etwa 10 bis 15 Jahren aus „bombenangriffgefährdeten Großstädten" wurden klassenweise mit dem Lehrpersonal in Gegenden transportiert, die nicht oder kaum als luftangriffgefährdet galten. So waren auch in Pommern (östlich von Stettin) Schulkinder aus dem Rheinland untergebracht.
Ich ging während der ersten Kriegsjahre in Stettin noch zur Schule, war aber auch schon in der Jugendbewegung tätig. Eines Tages kam für meinen Schulfreund Harald und mich die Anfrage, ob wir einen „KLV-Begleitauftrag" übernehmen würden. Wir konnten uns zunächst nichts Genaues darunter vorstellen, sagten dann aber zu, denn der Auftrag war mit einer Reise nach Köln verbunden! Die Unterkunft in Köln wäre für uns bereits in der Jugendherberge gebucht.
Nu, kunn de Reis losgohn. Drepen wull wi uns op’n Stettiner Hauptbohnhoff, an een Nomeddag. Harald un ik kregen enen Isenbohnwogen todeelt, enen Personenwogen, jüst in de Grötte vun een gauen Tog, mit Döörn an beide Sieden. Un denn keem de Schoolkinner! Dat weer veertig Mäken, de dorp töven, no enige lange Weken wedder in ehr rheinisches Tohuus to komen. Geev dat noch een Tohuus? Oder harrn de Bomben ehr Hus al tweimookt?
De Tog sett sik mit snaufende Damplock in Gang. De Nachtfohrt begünn. Un wi twee posteern uns an beiden Enn’ vun de Waggons, üm de Dören to bewachen. Uns pommersches Temperament prall tonächst op dat Rheinische. Doch en poor Regeln schaffen Ordnung:
KEIN LICHT,
KENE DÖÖRN OPMOKEN,
„TANTE MEIER“: JO.
Vun Bohnpersonol wüssen wi: bi Flegeralarm dööp de Tog op keen Fall anhooln! Ober wi kreeg de Lokföhrer den Flegeralarm mit? An den Bohnwärter - Huus un an den Bohnhööf wöör violett lüchtende Lampen inschalt (ik heff düsse Lampen in de Nacht lüchten sehn.) Opgoov vun Lüüd in de Lock weer, dat butendem, de Befüerung vun de Lock deep to hooln, dat ut den Schosteen keen Funken stoben.
Een lange Nacht güng to Enn’. An Vörmeddag keem de Tog in Köln op een Vörortsbohnhoff an. Öllern un Verwandte töven al un hebbt ehre Leven in Arm nohmen.
Harald un ik harrn twee Jugendherbergs-Öbernachten vör uns. Wi hebbt uns sölvst mit een Reis no Köln belohnt. Wi hebbt uns de Stadt ankeken. Twee „Belevnisse" sünd mi in mien Besinnen bleven.
In Köln leep man nich, man 'beweeg sik mit de Strotenbohn - jedenfalls dormols. Dat weer för uns Stettiner nix Besünners. De Stettiner güngen mit ehr Strotenbohn ober etwa so üm: Höört man dat 'Afklingel-Signal' vun den Schaffner, begünn man sutje intostiegen. Worüm schull dat in Köln anners sien? Doch düsse Praxis versuöchen wi nur eenmol. Wi kunn’ gor nich so gau kieken, wi de Bohn weg weer...
In de Innenstadt vun Köln öberkeem uns de Hunger. Villicht köön een Stück Koken verdregen, een Snick? Wi söchen een Bäckerie. Ober wi harn kenen funn’! Eine Konditorei stünn blasngen den nächsten, ober een Bäckerie? De geev dat nich!
Twee Doog loter enn mit de Trüchreis no Stettin uns Utflug an den Rhein.
Entnazifizieren
vun Heinz Münchow erstellt am 22.4.2004
Dat weer in Harvst 1946. De Krieg weer vör eeneenhalv Johr toenn gohn. Ik wöör ut russische Gefangenschop entloten: Frankfurt/Oder - Erfurt - Friedland weern de Statschonen. Un in Friedland wöör ik „entna-zifiziert". As mi dat geschoh, wüss ik nich, dat dat mi geschoh - ober loter bün ik denn seker, dat düt mien Entnazifizieren weer.
Also: In Friedland öbergeev man enen Iesenbohntog vull mit fröhere Gefangene vun de Bewachen dörch dat Rode Krüüz in dat Rebeet (Bereich) vun de englischen Besetter. Un ik weer dorbi. De Rode Armee harr mi enen Entlotungsschien in russisch Schrift un Sprook mitgeven. Enige Stünnen no de Ankunft beed man mi in dat Büro vun een engelschen Offzier to’n Verhör. De Offzier spröök godes Düütsch un fröög mi no mien Profeschoon (Beruf) in de Düütsche Jugendbewegung ut. Jo, ik kunn seggen, dat ik mit teihn Johr een Moot (Mitglied) in Jungvolk weer, mit veerteihn Johr Moot (Mitglied) in de Hitler-Jugend weer, un dat ik ok enige Tiet as „lütte Führer“ to de brune Uniform ene rood/witte streifte Snoor dregen harr. Aha, dann waren Sie also Jungenschaftsführer! Welche Aufgaben hatten Sie damals?" Ik besinn mi nipp un nau: „Ik müß den Bidrag för jeedeen Moond insammeln.“
Dat weer miene Befrogen vör dat endgültige Entloten in dat Zivilleven. Se wöör noch kröönt dörch de Öbergoov vun een Enttlotenschien, den statt een Passfoto de Afdruck vun mien linken Duum afnohmen wöör.
aus Wikipedia:
Einheiten des Deutschen Jungvolks (DJ) in der Nazi-Zeit:
Eine Jungenschaft umfasste etwa 10 bis 15 Jungvolkjungen (Pimpfe). …Dabei war zu unterscheiden zwischen Dienstrang und Dienststellung. Dienststellungen gab es im Jungvolk vom Jungenschaftsführer bis zum Jungbannführer. Die Dienststellung wurde durch Schnüre in verschiedenen Farben kenntlich gemacht. Der Dienstrang ergab sich durch Rangabzeichen auf dem Ärmel, z.B. Hordenführer durch einen Winkel, Oberhordenführer durch zwei Winkel.
Woter för Minsch un Deert
vun Heinz Münchow
Oft hört man vun Swierigkeiten mit de Woterversorgen. Mol hett man toveel dorvun - Hoochwoter in Beek (Fluss) un Flüsse, Regenschuer bi Unwedder, un mol utdrögte Woterlöpe bi dröög Wedder!
As jungen Mann ut de Grootstadt woor ik to Verwandte op Land schickt un dor leern ik, wat man all’ns mit Woter moken kann, to’n Bispeel drinken, Eten koken, rein moken, dat Veeh füddern.
In de Köök stünn jümmers en Ammer mit frisches Woter. An Ammer hüng een Schöpfkell. Düsse Schöpfkell wöör ok insett to’n Woterdrinken.
De Wäsche, de in Huus wuschen wöör, wöör buten spölt. Buten geev dat Woter noog! Mien Verwandten harrn ene Wotermöhl! To’n Wäsche spölen hock sik mien Tante an dat Över (Ufer) vun den Möhlendiek. meine Tante am Ufer des Mühlenteiches. Dat Woter inMöhlendiek weer rein noog, üm dor de Wäsche to spölen.
In Möhlendiek un in Möhlenbeek geev dat notürli vele Fisch. Ik froog mien Unkel, ob ik wohl dat Angeln versöken kann. He segg nich nee un geev mi een Angel in de Hand. Ik nehm mi vör, Forellen to angeln. Op wat för een Köder de biet, wüss ik nich. Ik heff mi vörnohmen Metten (Regenwürmer) to söken un se op den Hoken to spießen, dat weer gor nich mien Fall. Ik versöch dat nu mit Wittbrootkugeln. Swupp, al bitt een Fisch an, ober welk en Schock för mi! De Hoken weer den Fisch in’t Muul drungen un ut dat Oog wedderer rutkomen. Düssen Anblick vergeet ik nie nich! Ik heff nie wedder angelt!
In Diek (Teich) Teich geev dat ok Oole. Miene Tante möök enen Fang för de Rökerkoot trech. Se güng to’n Möhlendiek. Cirka teihn Oole schulln rökert warrn. Tonächst kemen all teihn in en Schüöddel mit Solt, dormit se de Sleim afgüng. Denn wörn jüm enzeln de Köpp afsneden un de Huut aftrocken. Un wat weer dat, ik heff dat mit egen Ogen sehn, een Ool flutsch dörch de Hannen vun mien Tante. Düsser Ool - ohn Kopp un ohn Huut - rutscht in den Möhlendiek un swümm in Slängelbewegung dorvun.
Ik heff siet de Tiet nich wedder angelt.
PRÜDES AMERIKO ?
vun Heinz Münchow 17.10.2004
Mien Swägerin Anni - se is ie Süster vun mien Fru - chwester meiner Frau - is alleen. Hüüt harr man Single'seggen. Se is in Arbeit. Söcht se enen Keerl? Wi weet dat nich..
Wi leven in de 50er - Johrn. Wi hebbt uns dat langsom goot gohn loten, no den gräsigen Krieg. Wi denken nich nur an uns sölvst, wi sünd keen Egoisten. Wi hebbt dat Blatt (Zeitung) lesen. Wi lesen dorin ok de Anzeigen.
„Deutsch-Amerikaner, z.Zt. auf Besuch in Norddeutschland, sucht Verbindung mit deutscher Dame. Bei Sympathie und Umzugseinverständnis, Heirat nicht ausgeschlossen."
Minsch, dat weer doch wat för Anni!? Ober wi dröpen uns nich to dull inmischen! Also: Anzeig uztsnieden un ohn Anschrieben an Anni tostüern.
Ob se op de Anzeig antert? Se hett.
Nur korte Tiet dorno leern wi Fred kennen, unsen tokünftigen Swoger. Un denn ok sien Broder mit Fomilie, de in Düütschland leev, un sien Modder.
Den Hochtitstermin hebbt wi fastleggt. Dat schull in de USA heirod warrn. Anni bucht ehren Fleger. Se stiggt in, se koomt op de Minut an. Fred hoolt se af. "Liebste, morgen heiraten wir! Alles ist vorbereitet, aber: Du kannst leider noch nicht in mein Haus kommen!"
„Wat is dat?“
„Wiel wi nich verheirod sünd, dröpt wi nich een Nachttohoop ünner een Dack slopen!“
Prüdes Amerika - ? Anni müss in een Hotel öbernachen. An nächsten Dag wöör all’ns trechklütert.
Anni un Fred sünd glücklich worrn.
As de Krieg to Enn güng „Uhri – Uhri“
vun Heinz Münchow 19.01.2005
Dat weer Mai 1945. De Krieg - Beginn 1939 - lag „in den letzten Zügen", auch uns Lazaretttog. He keem „ut den Oosten“ un schull no Lübeck or Kiel föhrn, dormit de verwundeten oder süken (kranken) Soldaten wieter versorgt warrn kunn.
Ok ik weer ich war Reisender in diesem Zug (mit een Verletzen an de Hand weer ik Sitt-Patient“, kunn mi jo bewegen) De Tog keem nu langsom vörwarts, wegen de Kriegsereignisse bleev he jümmers wedder stohn. Toletzt bleev he in Meckelnborg „op Strecke“. De Lokomotiv harr keen Kohle mehr.
Wat nu? Aftöben? In een Gerücht heet dat, in Bad Kleinen sünd al de Engländer inmascheert. Un wenn ik ut mien Adfdeefinster kiek, sehg ik, Soldaten vun de Rode Armee op lütte Peer an Bohngleis lang rieden. Also af in de Bau (Gefangenschaft) in Richt Oosten? Dat weer de Versöök wert – to Foot no Bad Kleinen dörtosloon!
Wi weern en lütte Grupp vun veer Lüüd. Fröh an Morrn sliekern wi dorvun in Richt Westen. Toeerst güng all’ns glatt. No een Stünn ober en lude Stimm: S T O J ! Soldoten vun de Rode Armee harrn uns entdeckt.
En Soldot ünnersöch mi no Waffen, he fünn ober mien Armbanduhr! Vull Entzücken reep he: „Uhri - Uhri" un wies mi sien Sammlung vun twintig Armbanduhren op beide Arms. Mien wöör de eenuntwintigste.
Mit Bad Kleinen is dat nix worrn. Ik dröff mien „Kriegsschuld" in russischer Gefangenschaft afarbeiten.
Radio-verrückt ?
vun H. Münchow (Jahrgang 1925)
Mien Modder seggt loter vun ehren Söhn: „De Jung is radioverrückt!" Ober ik weer dat - radioverrückt - al mit circa söss Johr!
Mien Vadder geev de Anstöße. He füng mit enen Detektor Kist an. En Antenn müss but warrn. Dat Gerät harr grote Spulen, de je no den Wellenbereich utwesselt or ümsteekt warrn müssen. Op den Detektor-Kristall söch man sik mit en Kopphörermuschel an Ohr ene gode „luutstärk“ Stell, denn wöör de Kopphörer opsett.
Nu kemen de Röhrengeräte mit Heizakku un Anodenbatterie, notürli mit Luutsprekerbedriev. Un denn keem dat eerste Netzradio – dat weeer een LUMOPHON*. Mien Vadder weer stolt op sein Neekööp un den „goden Klang" in Holtkasten. Wat mi an meisten wunner, düt Netzradio „speel" nur, wenn man den Netzsteker „richtig rüm" in de Steckdoos steek. Dat leeg an de Stromversorgung, wi harrn dormols noch Gliekstrom! Bi „falsche Polung" nehm dat Gerät jedoch kenen Schoden, dat güng nur nich.
Enes Vörmeddags weer ik alleen to Huus. Ik schalt dat Radio an, söök mi een langen Schrubendreiher un föhr em vörsichtig dörch en Lock in de Achterwand, üm an de Lücht vun de Skala antokomen. Dor blitzt dat - dat Radio weer UT! „Nein, ich habe gar nichts gemacht!" Mien Vadder wessel en Sekerung ut, dat Radio speel wedder!
Wat hör ik an leevsten in Radio? Ik denk, dat weern de Öbertrogungen vun Autorennen, vun de Berliner AVUS oder vun Nürborg Ring.
In Hitler-Düütschland weer dat Radio vun grote Bedüden. Besünners dörch de Gebote vun de VE (Volksempfänger) un de DKE (Deutscher Klein-Empfänger) schulln Propaganda-Sendungen all Lüüd in Dörp un Stadt mitkriegen. De TV’s Qualität wöör bewußt op niedere Stuuf hooln. Heet dat doch so schöön: „Üb’ immer Treu und Redlichkeit bis an dein kühles Grab und weiche keinen Fingerbreit vom Deutschlandsender ab!“
As ik sössteihn – söbenteihn Johr lt weer, bestünn dat dringende Bedürfnis, mi „weltwiet" to informeern. In de Tiet vun den Krieg dröff man keen utlännische Senner afhören. Dat weer verboden! Mit mien sölvstbuten Kortwellen-Empfänger un mit Kopphörer-Betriev hör ik englische un russische Senner in düütsche Sprook! De Loog vun de düütschen Soldoten üm Stalingrod wöör dor ganz anners dorstellt, as vun de düütsche Siet. Ober ik kunn mit keeneen – ok nich mit mien Öllern – öber mien Informatschonen snacken....
Kriegsenn’ - Lehre - Studium ?
vun H. Münchow 22.04.2004
1946, no dat Trüchkomen ut de Gefangenschaft, weer de Stimmung nich nur bi Null, nee, se weer wiet wat slechter. Berufswohl, arbeiden, Utbillen? Eerstmol gor nix moken! Ik kunn bi Verwandte „ünnerkomen“. Nich jeedeen vun de Heimkehrer harr dat Glück, sik üm Verplegen un Ünnerkunft keen Sorgen to moken.
So leev ik in den Dag. En beten To Hand gohn in den Fomilienbedriev wöör vun mi geern annohmen un dor hett man ok op töövt. Ik heff dat geern mookt.
De Fröhling keem un mit em de Unruh. Kannst du wat? Oder musst du wat lernen? Musst du ok mol an Geldverdenen denken?
Wat kannst Du? Radios heel moken! Na, denn mol los! Zeitungsanzeig funn: „Perfekter Radiotechniker gesucht“. In en Lüttstadt in de Lünborger Heid. De Bewerben: Perfekt jo, ober Tügnisse, de weern in de Tiet vun Krieg verschütt gohn. Angebot: En Week to Proov arbeiden. Gemacht, getan. Ergebnis: „Wir sind mit Ihnen zufrieden, am nächsten Ersten sind Sie willkommen“.
Een Johr lang bleev ik in dat Heidestädtchen. Denn keem de Wessel to een Firma in en gröttere Stadt. Ok dor: Radios heel moken. Is dat noog? Oder schafft man noch en Studium? Enige Johr Schoolbank?
Vörsichtig Vörgohn: „Nein, nur mit Abitur können Sie nicht anfangen. Es fehlen Nachweis der Berufsausbildung sowie Eisengießerei-Praktikum.“ Also: Lehrverdrag mit vörtrocken Gesellenprüfung. Dor twüschen in Urlaub de Geterie (Geißerei) . All’ns schafft! Ober denn: 3 Johr Studium.
Dat Teel (Ziel) endli foot.
Un bald is op dat Bankkonto KEEN MINUS mehr!
Sir Winston -TV
vun Heinz Münchow
Dat weer in de 50er Johrn. ik harr Arbeit as Radio-Techniker funn'. In Lünborg. In de Lünborger Kasern, eenstmols för düütsche Soldoten bestimmt, dor weern ober englische Soldoten ünnerbröcht.
Man kunn „Radio hören", ober intwüchen weer ok dat Fernsehn „erfunn" worrn. Dat geev al dägli Fernsehn. In düsse 'Fernseh-Anfangstiet platz de Nochricht: In London wird Prinzessin Elisabeth zur „Queen" gekrönt, u n d die Krönungszeremonie wird im Fernsehen übertragen!
Sekerli hett düsse Noricht dorto bföhrt, dat männigeen Börger ehrn Gedanken een niegen Ferseher to köpen, schoon ehr wohr warrn loten, as se sik dat dacht harrn. De Lünborger militärische Führen vun de Engländer hett dat dürchsett to versöken, den Offizierskorps de Chanc to geven de Krönung an Bildschirm mit to beleven.
Un i k bekeem den Opdrag, düssen Plon in de Wirklichkeit ümtosetten. Dat Auto vullpacken, To de Kasern föhrn, mit de Wach verhannln ... YES, OK, all clear.
En Ruum des Offizierskasinos weer utkeken. Fernsehapparat opstelln, Antenne anbun un utrichten, Gerät instelln. Etwa teihn Offiziere kemen. Gebannt beleevt man de Krönung vun Elisabeth II. U N : Düsse Öbertragung is de EERSTE EUROVISIONS - Sendung!
De Öbertragen löppt op dat Enn’ to. De Kamera wiest no en Rundümblick, denn kümmt Winston Churchill op den Bildschirm! As e e n M a n n stoht de tokiekenden Offziere vör ehr Plätze, se stoht stramm, se grööt militärisch! Ene nich ganz so lude Stimm snackt vull Andacht: „SIR WINSTON.
Düsse Situatschoon war ik nie nich vergeten.
